Van sommige begrippen denken wij precies te weten waar ze vandaan komen. Tot je er, vroeger of later, achter komt dat het helemaal niet zo vanzelfsprekend is als het tot nu toe leek.
Zo wordt het celibaat, in elk geval in de "westerse" en westers beïnvloede culturen, steevast in verband gebracht met de rooms-katholieke kerk. Dat is al niet correct, want in het oude Tibet - en ongetwijfeld niet alleen daar - waren hoog in de bergen al kloosters waar monniken leefden.
Verder denkt wel haast niemand erover na of celibaat ook in de dierenwereld voorkomt. De antropocentrische zienswijze is ons mensen namelijk niet ongebruikelijk.
Onlangs heb ik met veel plezier gekeken naar een serie uitzendingen over stokstaartjes, Meerkat Manor, op de BBC. Er wordt gebruik gemaakt van beelden die geregistreerd worden ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek aan Cambridge University, maar de gebeurtenissen worden zo spannend verteld dat het verhaal ook geschikt is voor kinderen. En - gelukkig - merk ik niets van projectie van menselijke normen en waarden op het gedrag van deze schattige beestjes. Misschien zijn ze helemaal niet zo schattig, maar ik vind ze in alle situaties vertederend, zelfs als ze vechten, met de grappige geluidjes die ze erbij maken. Ze kunnen niet schattig zijn, want de strijd om het bestaan die ze moeten voeren, is hard. Als eenling houdt geen stokstaartje het lang vol, daarom leven ze in groepen. Deze worden geleid door een dominant vrouwtje met een dominant mannetje als partner. Alleen dit paar is het recht op nakomelingschap voorbehouden; de rest van de groep leeft in ... celibaat en bekleedt binnen de groep bepaalde functies. Zo zijn ze om beurten kinderoppas voor het kroost van het dominante paar zolang de kleintjes nog niet met de groep mee kunnen om voedsel te zoeken. Anderen fungeren als uitkijkpost wanneer de groep voedsel aan het zoeken is en waarschuwen wanneer er een roofdier wordt gesignaleerd, of leden van een concurrerende andere groep stokstaartjes.
Niet alle leden van de groep houden dit celibataire bestaan vol. Soms knijpt er eentje tussenuit om een vrouwtje te zoeken dat bij een andere groep hoort, soms bezwijkt een vrouwtje uit de groep voor de charmes van een mannetje van een andere groep. Gebeurt dit laatste, dan wacht de jongen die zij werpt, dikwijls een treurig lot, maar in tijden van voorspoed wil het dominante vrouwtje soms wel eens iets door de vingers zien. Het vrouwtje kan ook helemaal uit de groep worden verstoten.
Hier zien we dus celibaat om heel basale ecologische redenen. Deze redenen werden in de Middeleeuwen ook bij mensen aangetroffen. Van de kinderen erfde doorgaans alleen de oudste; wie van de jongeren zich niet van middelen van bestaan kon voorzien door het verwerven van een ambt of een meer of minder welgestelde partner, ging op kruistocht of trad in het klooster.
Lang niet altijd zal aan het kiezen voor het celibataire bestaan een geestelijke roeping ten grondslag hebben gelegen. En waar dit niet zo was, was er eigenlijk al geen sprake meer van een keuze. En dan is het niet natuurlijk voor de betreffende mens om celibatair te leven en zou terugkomen op die keuze, als men er heel ongelukkig van wordt, ook mogelijk moeten zijn. Anders gezegd: alleen wanneer het motief in overeenstemming is met het resultaat, zal er werkelijk zegen op rusten.
Dus waar komt het celibaat nu eigenlijk vandaan? Bij de dieren was het er het eerst, want zij waren al voor de mensen op aarde. Bij de dieren kan het voor groepen dieren tot succesvol overleven leiden, daarom zullen de meeste individuen van die groep van wie deze leefwijze wordt verwacht, dit dan ook van harte ondersteunen. En wie dit niet wil of kan, weet wat hem of haar te wachten staat.
Zo zou het moeten zijn: alleen doen of niet doen wanneer je van ganser harte de consequenties van je keuzes kunt accepteren.
Vanavond begint bij de BBC om 19.10 (onze tijd) een nieuwe serie van Meerkat Manor. Ik beveel u deze van harte aan!
Kijk hier voor meer informatie over stokstaartjes.
Met dank aan de BBC voor bovenstaande afbeelding, afkomstig van hun site.
Zondagochtend, Zomertijd. Te laat uit bed, mooi weer. Zouden "de vogels" nog zingen? Toch maar even gaan. Ik ruik hars ...
Mooi, al die keurig gezaagde stammen. Bij de één is de roodachtige kern groter dan bij de andere. 
De bomen die niet zijn omgezaagd, werpen hun schaduw op de hoog opgestapelde stammen ...
Maar zo zie ik bomen toch het liefst, niet omgezaagd, in het bos. Met weer een boomleeuwerik erin, zoals vanochtend!
Hier even de bloesems van dichtbij
Een vroege zaterdagochtend. Koud. Geen auto's, geen mensen. De licht bedekte lucht wordt weerspiegeld in dit kleine plasje. Stil is het niet. De vogels zingen! Merels, vinken, meerdere grote lijsters, een zanglijster, koolmezen, roodborstjes, winterkoningen ... Allemaal door elkaar. Er gaat een weldadige rust uit van de koude ochtendlucht en de heldere vogelzang. Als je al te vaak in je warme huiskamer blijft, vergeet je hoe heerlijk dit is. Maar we zijn niet gekomen voor "de vogels" alleen. Of je al die verschillende zangertjes nu stuk voor stuk kunt benoemen of niet, ze schenken ons heel veel vreugde. Maar als je ze eenmaal uit elkaar kunt houden, ga je soms op zoek naar iets speciaals ...
Het licht van deze winterse ochtend is zacht. Je ziet de grondmist bewegen. De zon schijnt. Doorlopen, daar verderop zijn ze altijd. Oh, als ze er maar zijn ... Merels, grote lijsters, koolmezen, roodborstjes ... ja! De boomleeuweriken! Twee stuks! Ze jubelen bijna onafgebroken. Net als de "gewone" veldleeuweriken stijgen ze ook wel zingend omhoog. Ze zingen van twee uur voor zonsopgang tot ongeveer twee uur daarna en het is zo mooi! Je kunt niet anders dan daar heel gelukkig van worden! Het maakt deze dag onvergetelijk mooi.
De maan met een hapje eruit ... dat konden we vorige week zaterdagavond zien. Er was een totale maansverduistering, dus even liet de maan haar zilveren licht niet schijnen. Dat heb ik niet meer gezien: te laat!
Het vijvertje! Spiegel van de hemel? Eventjes niet, het is bedekt met kroos. En ... het is weer kaalgeschoren. Maar er was zeker haast bij het scheren: één sprietje dwergbamboe is blijven staan!
Deze krokusjes zijn ook mooi. Eentje ligt er om. Het zijn niet dezelfde als vorig jaar, die zijn door de vele regen helemaal slap geworden. Maar ook deze hebben zachtpaarse strepen. Mooi he!
